گزارش سفر محمدرضا پهلوی به ازنا

مسافرت شاهنشاه به ازنا
روزنامه: مهر ایران / تاریخ: 1342/06/31 / شماره: 1928 / صفحه: 5

روزشمار: 1342/06/30

گزارش خبرنگار ما حاکی‌ست که شاهنشاه در ساعت هشت بامداد دیروز [1341/06/30] با هواپیما از خرم‌آباد رهسپار ازنا شدند.
در فرودگاه خرم‌آباد مراسم بدرقه رسمی برگزار شد.
بنا بر گزارش خبرنگار ما از ازنا، در ساعت هشت و نیم، هواپیمای حامل شاهنشاه در فرودگاه ازنا به زمین نشست.
تیمسار سپهبد ریاحی وزیر کشاورزی و تیمسار سپهبد عبدالمجید نصراللهی فرمانده ارتش یکم همراه شاهنشاه بودند. هنگامی‌که شاهنشاه از هواپیما پیاده شدند، آقای غضنفری، فرماندار الیگودرز، ضمن عرض خوشامد به استحضار رسانیدند که اهالی این منطقه، پیوسته در انتظار زیارت شاهنشاه خود بودند و اکنون که به زیارت شاهنشاه نایل آمده‌اند، از خداوند بقا و طول عمر رئیس ارجمند کشور خود را مسئلت می‌کنند.
سپس سرکار سرهنگ ستاد مهدی نجات فرمانده پادگان ازنا گزارش نظامی به عرض رسانیدند و آن‌گاه شاهنشاه در محل مخصوص قرار گرفتند و موزیک، سلام شاهنشاهی را نواخت و گارد احترام ادای احترامات نظامی کرد.
سپس شاهنشاه از گارد احترام، سان دیدند و دوشیزه خردسالی درحالی‌که لباس محلی در برداشت دسته‌گل زیبایی به حضور شاهنشاه تقدیم کرد.
آن‌گاه شاهنشاه از برابر صف استقبال‌کنندگان گذشتند. در مقابل صف بانوان خانم فولادوند مطالبی به عرض شاهنشاه رسانیدند.
در این هنگام نمایندگان بانوان به حضور شاهنشاه معرفی شدند.
شاهنشاه در برابر صف مسئولان سازمان‌های اداری الیگودرز و ازنا، از آنان درباره وضع عمومی شهر پرسش‌هایی کردند که پاسخ لازم به عرض رسید.
و سپس فرمودند این منطقه باید بیش از بیش توسعه پیدا کند، زیرا آمادگی و استعداد فراوانی برای عمران اینجا وجود دارد.
آن‌گاه آقای فولادوند که در انتخابات بیست و یکمین دوره مجلس شورای ملی حائز اکثریت آرای مردم الیگودرز شده‌اند، احساسات مردم را تشریح کردند و به دنبال ایشان یکی از مردم لرستان که فرزندش به درجه شهادت نائل شده است، معرفی شد.

شاهنشاه از وی پرسیدند: شما چند فرزند دارید، وی پاسخ داد: دو پسر دیگر دارم. شاهنشاه از وی دلجویی کردند و فداکاری فرزندش را تحسین فرمودند.
آنگاه شاهنشاه به مقابل رؤسا و مسئولان شرکت ملی نفت رسیدند.
در آنجا آقای آقاخان بختیار، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، ضمن عرض خیرمقدم اظهار داشتند: کارکنان شرکت ملی نفت ایران مقدم مبارک شاهنشاه را گرامی می‌دارند. کارگران مختلف نفت کشور به‌خوبی واقف‌اند که شاهنشاه تمام وقت خود را مصروف عمران کشور و رفاه و آسایش مردم می‌فرمایند. خدمتگزاران نفت، همه از روی فهم و بصیرت از پیشقدمان واقعی اصلاحات شاهنشاه بوده‌اند و هستند و از جان‌ودل می‌کوشند که هر زمان وظیفه‌ای بر عهده آنان محول شود، با فداکاری و ازجان‌گذشتگی برای اجرای آن بکوشند و آن‌طوری‌که موردتوجه و نظر شاهانه است، وظیفه فداکاری خود را به اثبات برسانند.

قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی نفت اضافه کردند: تأسیسات خط لوله ازنا جزئی از تأسیسات شرکت ملی نفت برای توزیع مواد نفتی در کشور است. کار ساختمان تأسیسات این منطقه، پیوسته قرین موفقیت بوده است. آنچه مسلم است، این است که پیشرفت‌ها و موفقیت‌های این کار، مرهون عطف توجه و حمایت بی‌دریغ شاهنشاه روشندل ما است.
در این هنگام شاهنشاه فرمودند: شرکت ملی نفت، اکنون با تمام وسایل به مقامی رسیده که استعداد آن را داشته است. تمام وسایل فراهم است تا شرکت ملی نفت بتواند به بهترین وجهی کارهای خود را به انجام برساند. برای رسیدن به این مقصود، افراد صمیمی و فداکاری لازم است. هر چه بیشتر بکوشید و به موفقیت نزدیک‌تر خواهید شد؛ البته این رشته هم با همان روحیه ترقی و تعالی وسیله‌ای برای رسیدن به‌منظور است.
شاهنشاه سپس فرمودند: این هم آهنگی که امروز در ارکان مملکت وجود دارد، بی‌سابقه است و خوشبختانه هر روز آثار این هم آهنگی بیشتر هویدا می‌شود.

آنگاه شاهنشاه پیرامون مؤسسات نفتی ازنا، پرسش‌هایی از مسئولان مربوط کردند و سپس در اتومبیل روبازی قرار گرفتند و محوطه فرودگاه را به‌سوی مؤسسات نفتی ازنا ترک فرمودند.
خبرنگار ما گزارش می‌دهد که در دو سمت خط سیر شاهنشاه، گروه بسیار زیادی از مردم الیگودرز اجتماع کرده بودند و با کف و هلهله و فریادهای «جاوید شاه» مقدم رئیس مملکت خود را گرامی می‌داشتند. غریو شادی و ابراز علاقه مردم فوق‌العاده شدید بود و فریادهای شادی مردم، لحظه‌ای قطع نمی‌شد.
در طول خط سیر شاهنشاه، چندین طاق‌نصرت زیبا و باشکوه که از طرف مردم و شرکت نفت برپا شده بود، جلب‌توجه می‌کرد. در ساعت نه و بیست دقیقه شاهنشاه برای چند لحظه استراحت به مهمان‌سرای شرکت ملی نفت رفتند و آن‌گاه از نمودار فعالیت‌های شرکت ملی نفت در ازنا بازدید فرمودند و درباره میزان مواد نفتی که با لوله از آبادان به‌سوی اصفهان و تهران فرستاده می‌شود، پرسش‌هایی کردند که توضیحات لازم به عرض رسید.
آنگاه شاهنشاه پیاده عازم بازدید از مؤسسات تلمبه‌خانه شدند. در مسیر حرکت شاهنشاه افراد [و] خانواده‌ها [ی] کارمندان شرکت نفت گرد آمده بودند و با کف‌زدن‌های ممتد و فریاد جاویدشاه مقدم شاهنشاه را استقبال کردند.

در اینجا احساسات مردم وصف‌ناشدنی بود. شاهنشاه در مقابل خانواده کارمندان توقف فرمودند و از یکایک آنان پیرامون وضع زندگی و مدت اقامتشان پرسش‌هایی فرمودند.
در پایان، فروشگاه تعاونی مصرف کارکنان، مورد بازدید شاهنشاه قرار گرفت و سپس شاهنشاه با اتومبیل مؤسسات نفتی، ازنا را به‌سوی فرودگاه ترک فرمودند.
هنگامی‌که شاهنشاه از خیابان‌ها می‌گذشتند، بار دیگر مردم شهر الیگودرز ابراز احساسات می‌کردند.
شاهنشاه پس از اظهار قدردانی از خدمات شرکت ملی نفت، در ساعت ده و ده دقیقه، با هواپیما الیگودرز را به‌سوی بروجرد ترک فرمودند.
گزارش خبرنگار ما از بروجرد می‌گوید که در ساعت ده و چهل و پنج دقیقه دیروز [1342/06/30] با هواپیمای اختصاصی وارد فرودگاه بروجرد شدند.
در فرودگاه استقبال رسمی به عمل آمد و هنگامی‌که شاهنشاه از هواپیما پیاده شدند، آقای فرحت فرماندار بروجرد خیرمقدم عرض کردند. پس از خیرمقدم فرماندار بروجرد، فرمانده پادگان آن شهر گزارش نظامی به عرض رسانیدند و مراسم احترام نظامی به‌جای آورده شد.

در برابر صف فرهنگیان، دوشیزه خردسالی خوش‌آمد گفت و دسته‌گلی تقدیم داشت. در برابر صف بانوان عضو شورای‌عالی بانوان بروجرد نماینده بانوان خوش آمد گفتند و ضمن سخنان خود اظهار داشتند زنان این شهرستان مانند زنان سراسر کشور روز پرافتخار هشتم اسفند را هرگز فراموش نخواهند کرد. آنان به‌خوبی واقف‌اند که همه پیشرفت‌های کنونی و ترقیات آینده کشور، مرهون افکار ترقی‌خواهانه و بزرگ‌منشانه شاهنشاه است.
در برابر صف اعضای انجمن شهر، آقای جلال احمدی، شهردار بروجرد، مطالبی به عرض رسانیدند. در این هنگام شاهنشاه از فرودگاه مستقیماً رهسپار محل فرمانداری و شهرداری بروجرد شدند.
در فاصله فرودگاه تا محل فرمانداری بروجرد هزاران تن از مردم این شهرستان اجتماع کرده بودند و عالی‌ترین احساسات خود را نثار شاهنشاه می‌ساختند.
از نخستین خیابان شهر صف طولانی فرهنگیان و دانش‌آموزان آغاز می‌شد. از آنجا تا میدان شهرداری، دانش‌آموزان پیشاهنگان و ورزشکاران و جوانان صف کشیده بودند.
هنگامی‌که اتومبیل شاهنشاه از میان این صف طولانی و فشرده گذشت، صدها دسته‌گل خیابان را مفروش از گل ساخت.
در اندک زمانی، اتومبیل شاهنشاه در زیر دسته‌های گل پوشیده شد. اتومبیل شاهنشاه به علت انبوه جمعیت به تانی و آرامی حرکت می‌کرد. شاهنشاه با تکان‌دادن دست، به این دریای احساسات مردم پاسخ می‌گفتند.
اتومبیل شاهنشاه از زیر بیش از صد طاق‌نصرت گذشت و در میان شور و احساسات کم‌نظیر مردم به عمارت فرمانداری و شهرداری رسید.
در برابر عمارت فرمانداری که محل تقسیم اسناد مالکیت بود تراکم جمعیت به‌اندازه‌ای بود که محوطه بزرگ میدان و تمام خیابان‌های انشعابی از میدان از جمعیت موج می‌زد.

در این هنگام مردم غیرتمند شهر بروجرد به‌اندازه‌ای محبت و صمیمت نشان دادند که شاهنشاه برای پاسخ‌گویی به این موج احساسات، در روی بالکن شهرداری نمایان شدند. در این موقع بود که میدان از احساسات وصف‌ناشدنی مردم به لرزه در آمد.
ابراز احساسات مردم مدت ده دقیقه با شدت هرچه‌تمام‌تر ادامه داشت و سراسر شهر از این همه هیجان مردم شاه‌دوست و وطن‌خواه بروجرد می‌لرزید. شاهنشاه با تکان‌دادن دست به ابراز علاقه صمیمانه مردم پاسخ می‌گفتند.
در این هنگام آقای سالور، معاون وزارت کشاورز و سرپرست سازمان اصلاحات ارضی کل کشور، گزارشی معروض داشتند.
پس از پایان سخنان سالور، شاهنشاه اسناد مالکیت کشاورزان را به نمایندگان آنان مرحمت فرمودند و نماینده دهقانان ضمن سخنان پر شوری گفت: شاهنشاها، امروز یکی از روزهای تاریخی به شمار می‌رود و با تشریف‌فرمایی شاهنشاه محبوب، یگانه پرچم‌دار آزادی، زنجیرهای اسارت و بردگی از دست ما گسسته می‌گردد. بار دیگر دهقانان، کارگران و زحمت‌کشان ایران با پشتیبانی از این انقلاب مقدس، به دنیا ثابت کرده‌اند که ملت ایران شاه‌دوست و وطن‌پرست است. شاهنشاها، ما دهقانان آزادشده، حاضریم تا آخرین قطره خون خود را در راهت نثار کنیم.
در این هنگام شاهنشاه در میان شدیدترین ابراز احساسات مردم پشت میکروفون قرار گرفتند و چنین فرمودند: از موقعی که پا به خطه لرستان گذاشتیم صدای شادباش و خوش آمد شما در گوش من طنین‌انداز است و لحظه‌ای از گوش من خارج نمی‌شود و میل دارم فکر بکنم که این خوش‌آمد شما اضافه بر اینکه پادشاه خودتان را استقبال می‌کنید، یک استقبال از آینده ایران است که در جلوی چشم شما ترسیم شده است. در سال یک هزار و سیصد و پانزده، از شهر شما دیدن کردم. از آن روز تابه‌حال با وجود اشتیاقی که به‌کرات برای دیدن شما داشته‌ام که به این شهر دوباره مسافرت بکنم، این فرصت تا امروز پیدا نشده بود؛ ولی ببینم در این مدت چه اتفاقاتی افتاد و در این مملکت چه گذشت. در سال 1320 مملکت شما به طور غافلگیر و ناجوانمردانه یک‌مرتبه مورد تجاوز قرار گرفت و اشغال شد.

خوش‌باوری ما ایرانی‌ها، در جنگ گذشته، نتیجه‌اش این شد که از حسن‌نیت و خوش‌باوری ما سوءاستفاده بشود؛ بر عکس ما را مورد تاخت‌وتاز قرار دهند و این است که در آینده این خوش‌باوری از طرف ما وجود نخواهد داشت و ما خود را مهیای حفظ منافع این مملکت کرده‌ایم. در مدت جنگ و حتی پس از جنگ خارجی در این مملکت، متأسفانه برای خویش ستون‌های پنجمی راه انداخت؛ ولی یک نفر از اهالی لرستان من‌جمله از شهر شما، ما پیدا نکردیم که به وطن خودش خیانت کرده باشد و با وجود این خارجی از بعضی نواقص زندگی اجتماعی ما استفاده‌ای کرد که ما پس از سال‌ها تجربه، بالاخره به علل امکان سوءاستفاده از ضعف اجتماعی خودمان پی بردیم و چاره آن را در شش اصلی که سال گذشته برای تصویب و تأیید شما به مراجعه به آرای عمومی قرار دادیم، تشخیص دادیم و آن شش اصل آن است که دیگر عوض اینکه جامعه ایران بعضی نقاط ضعف داشته باشد؛ بر عکس امروز در میان ملل زنده و مترقی آزاده دنیا در صفوف اولیه آن قدم بر می‌داریم.
معنی این ضعف اجتماعی را تو دهقان زحمت‌کش ایرانی خوب می‌فهمی، برای این‌که مزه وضع سابق را چشیده‌ای. معنی آن را تو کارگر زحمت‌کش ایرانی می‌دانی، برای اینکه تا قبل از آن، حقوق اجتماعی تو به حداقل و ناچیزی مراعات می‌شد.
ولی امروز کم مملکتی در دنیا هست و شاید هیچ مملکتی در دنیای متمدن از لحاظ قانون وجود ندارد، به آن طوری که ما تعیین کرده‌ایم که کارگر تا بیست درصد در سهام و در سود ویژه کارخانجات سهیم باشد؛ معنی حرف را نصف جمعیت مملکت یعنی شما زن‌ها که زحمت کشیدید و این مردهای فعلی مملکت و کسانی که باید چرخ‌های فعاله این مملکت را بچرخانند، بزرگ کرده‌اید، می‌فهمند؛ ولی شما برخلاف انسانیت، برخلاف تمدن، در زمره دیوانگان شمرده می‌شدید.
آیا تو زن شیردل لرستانی کسی که در دهات کار می‌کند، درو می‌کند، زحمت می‌کشد، یا تو زن فرهنگی که به بچه‌های این مملکت سواد یاد می‌دهی یا تو زنی که در خانه، اطفالی که آینده مملکت را باید در دست بگیرند، می‌پرورانی، آیا تو شایستگی این عنوان محجور و دیوانه را داشتی؟

پس حالا اجتماع ایران از شما آزاد مردان و آزاد زنانی که تمام اصول بی‌عدالتی اجتماعی را پشت سر گذاشته‌اید و به آینده‌ای که آکنده از امکانات مساوی برای پیشرفت ما، برای ترقی ما، برای رسیدن به مقام‌های بالاتر و زندگی بهتر برای شما فراهم شده است، به آن آینده نگاه می‌کنید و این است که می‌گویم استقبال شما از من، در واقع استقبال از آینده است و سرگرفتن این تصمیمات از بدو سلطنت خودم تابه‌حال، در موقع جنگ که هر روزی به عنوانی تمام سعی خود را برای حفظ و دفاع از حقوق شما بکار می‌برم و در موقع حادثه آذربایجان و بعد در تمام این مدت و به‌خصوص از هشت ماه پیش به این طرف، توجه به همین نکات بوده است.

کسانی هستند که شاید سؤال بکنند که چطور ما در واقع این شجاعت را داشتیم که یک‌مرتبه این تصمیمات انقلابی را بگیریم. جواب این است که اگر اسم آن را نتوان شجاعت گذاشت، من فکر می‌کنم درایت و عقل است؛ ولی اگر بخواهم بگویم شجاعت در من، فقط در مقابل مهر شما است؛ پس مهر شما در دل من هست و برای حفظ حقوق و مصالح شما و سربلندی مملکت ایران، این محبت شماست که هادی و راهنمای من خواهد بود.
این مراسم در ساعت دوازده و پانزده دقیقه درحالی‌که هزارها تن از مردم این شهر با کمال صمیمیت و در نهایت شور و علاقه نسبت به شاهنشاه ابراز احساسات می‌کردند پایان یافت.
بنا بر گزارش دیشب خبرنگار ما از بروجرد، بعدازظهر دیروز شاهنشاه از جمعیت شیر و خورشید سرخ بروجرد دیدن فرمودند.
در خط سیر شاهنشاه از شهرداری بروجرد تا محل جمعیت شیر و خورشید سرخ، چندین هزار تن از مردم غیرتمند بروجرد، به طور متراکم اجتماع کرده بودند و هنگام عبور شاهنشاه با شور و هیجان وصف‌ناپذیر ابراز احساسات می‌کردند.
در ساعت سه و چهل و پنج دقیقه بعدازظهر شاهنشاه به محوطه جمعیت شیر و خورشید سرخ قدم نهادند. هنگام ورود، دوشیزه خردسالی خوش‌آمد گفت و دسته‌گلی تقدیم داشت و مدیرعامل جمعیت شیر و خورشید سرخ بروجرد به عرض رسانیدند:
شاهنشاها، این جمعیت دارای بخش‌های درمانگاه، زایشگاه خانوادگی و اندرزگاه است و همه روز در حدود 200 نفر بیمار به این بخش‌ها مراجعه می‌کنند و از داروی رایگان استفاده می‌نمایند. چون ساختمان استیجاری فعلی، گنجایش احتیاجات را ندارد، زمینی به مساحت دو هزار و هفتصد و چهل و هشت متر از طرف شهرداری اهدا شده که برای ایجاد ساختمان درمانگاه شبانه‌روزی و زایشگاه خانوادگی و بانک خون و مراکز امور بهداری مقدمات آن فراهم گردیده و امید است با عنایات خاصه شاهنشاه ساختمان آن به‌زودی پایان پذیرد.
سپس شاهنشاه از قسمت‌های داروخانه، آزمایشگاه و بخش تزریقات جمعیت بازدید فرمودند.
در ساعت چهار و ده دقیقه بعدازظهر، شاهنشاه به محل کارخانه برق بروجرد تشریف‌فرما شدند.
در برابر محوطه کارخانه، مدیر شرکت روشنایی و صنایع بروجرد، خوش‌آمد گفتند و گزارشی به عرض رسانیدند.
در این هنگام شاهنشاه با قطع نوار سه‌رنگ اجازه بهره‌برداری از موتوربرق تازه کارخانه آرد بروجرد را صادر فرمودند و قسمت‌های مختلف مورد بازدید قرار گرفت.

در ساعت چهار و پنج دقیقه شاهنشاه از بیمارستان تختخوابی خلدبرین دیدن نمودند.
پس از این بازدید در ساعت پنج و پانزده دقیقه بعدازظهر شاهنشاه به اداره ترویج کشاورزی بروجرد تشریف‌فرما شدند.
در برابر اداره ترویج چندین هزار تن از مردم بروجرد اجتماع کرده بودند و احساسات بسیار صمیمانه‌ای نسبت به شاهنشاه ابراز می‌داشتند. هنگام ورود شاهنشاه دو دوشیزه خردسال دسته‌گل‌هایی تقدیم داشتند و خوش‌آمد گفتند. در اینجا مسئول اصلاحات ارضی لرستان گزارش‌هایی درباره کارهای کشاورزی به عرض رسانیدند.
در آغاز شاهنشاه از غرفه دفع آفات نباتی، بنگاه شیمیائی بذر گندم، غرفه دامپزشکی و کود شیمیائی دیدن فرمودند.
شاهنشاه در مورد آفات گندم پرسش فرمودند به عرض رسیدگی در این منطقه با آفت سن به‌خوبی مبارزه شده است.
شاهنشاه فرمودند پنجاه‌درصد محصول غلات ایران روی اصلاح همین آفات از بین می‌رود و زراعین زحمت‌کش ما آن‌طور که بایدوشاید نمی‌توانند از دسترنج خود بهره ببرند. باید در مورد مبارزه با آفت غلات در سراسر مملکت توجه بیشتری بشود.
در این جا به عرض رسید که بر اثر تبدیل گندم بومی به گندم نو مرغوب، شش سال است که به طور متوسط زراعین این منطقه از هر تخم، 32 تخم بهره می‌برند. در سال گذشته 60 تن بذر و در سال جاری [1342]، 20 تن بذر مرغوب، بدون آنکه تحمیلی به وزارت کشاورزی شده باشد، بین کشاورزان توزیع شده است.
هفت سال است که از طرف مأموران کشاورزی، برای تبدیل گندم بومی به گندم مرغوب، کوشش به‌عمل‌آمده و نتایج مطلوبی حاصل شده است. شاهنشاه فرمودند عمده کوشش ما باید این باشد که میزان محصول به حداکثر ممکن بالا برود.
در اینجا به عرض رسید، دو سال پیش که ملخ دریایی به مزارع هجوم کرد، با این بلای آسمانی مبارزه شد و بر اثر این مبارزه، حتی یک خوشه از گندم زارعین از بین نرفت. همچنین در سال 1341، در 400 هزار هکتار زمین در این منطقه با آفات نباتی مبارزه شده است.
آن‌گاه شاهنشاه از غرفه محصولات کشاورزی و کارهای دستی و صنایع محلی روستایی و اعضای باشگاه چهاردال دیدن فرمودند. پس از آن شاهنشاه در جایگاه مخصوصی که در اداره ترویج ترتیب داده شده بود، قرار گرفتند و از طرف عشایر این منطقه، چند برنامه محلی اجرا شد و موردتوجه قرار گرفت.
در این هنگام یکی از روستاییان اشعاری را که سروده بود، خواند و در پایان مراسم یکی از روستاییان کهن‌سال، ضمن هدیه یک جلد کلام‌الله مجید برای سلامت شاهنشاه دعا کرد.